Αρχική πολιτισμός «Καλλιτεχνικό Σοβιέτ» Τι Να Κάνουμε;

«Καλλιτεχνικό Σοβιέτ» Τι Να Κάνουμε;

Με περίπου αυτόν τον τίτλο το Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης (ICA) του Λονδίνου διοργάνωσε το περασμένο φθινόπωρο έκθεση της ρώσικης κολεκτίβας Chto Delat? (Τι να κάνουμε;).

Η Chto Delat? ιδρύθηκε το 2003 στην Πετρούπολη και συσπειρώνει στις τάξεις της πλατφόρμας της, όπως αυτοαποκαλούνται, «καλλιτέχνες, φιλόσοφους, κοινωνικούς ερευνητές, ακτιβιστές, και όλους όσοι έχουν στόχο τη συλλογική πραγματοποίηση ανεξάρτητης κριτικής έρευνας […]» Η κολεκτίβα περιγράφει τη δράση της ως εξής: «Το “καλλιτεχνικό σοβιέτ” λειτουργεί σαν αντι-εξουσία που σχεδιάζει, τοπικοποιεί και εκτελεί τα έργα της συλλογικά». Τα έργα της τροφοδοτούν και υπόκεινται σε κριτικές αντιπαραθέσεις και στο εσωτερικό των ομάδων και προσώπων που εμπλέκονται, από τις οποίες προκύπτει το υλικό για τη δωρεάν εφημερίδα της κολεκτίβας με την οποία κοινωνικοποιεί την εμπειρία της.
Τα έργα της έχουν ένα «διπλό σκοπό: από τη μία, την ερμηνεία και πραγματοποίηση της αριστερής θεωρίας (κλασσικού Μαρξισμού, μετα-δομισμού, μετα-εργατισμού, κριτικής θεωρίας) και των καλλιτεχνικών πρακτικών (καταστασιακών, κίνημα του ντοκιμαντέρ, θεωρία αστικού χώρου, ρεαλισμός) μέσα στις μετα-σοβιετικές συνθήκες και πώς αυτό συνδέεται με παράλληλες προσπάθειες αλλού.  Από την άλλη, έχουμε επίσης επικεντρώσει συχνά στην πραγματοποίηση των δυνατοτήτων του Σοβιετικού παρελθόντος που έχει καταπιεστεί στην πορεία της σοβιετικής ιστορίας, στα αιωρούμενα σημεία που χρειάζεται να ξαναπιαστούν και να χρησιμοποιηθούν πριν καταπιεστούν πλήρως από τον σημερινό τρόπο παραγωγής».
Το μείγμα αυτό αναφορών στα ρεύματα κριτικής σκέψης, τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες του 20ου αιώνα, των απελευθερωτικών στιγμών της σοβιετικής εμπειρίας και της μετα-σοβιετικής συνθήκης είναι εμφανή στον εκλεκτικό χαρακτήρα των έργων της, που προσιδιάζουν σε μία μεταμοντέρνα αισθητική υβριδικότητα. Αντίθετα όμως με τη μεταμοντέρνα άρνηση της ιστορίας και της πραγματικότητας, τα έργα της Chto Delat? δηλώνουν ευθαρσώς στρατευμένα και δουλεύουν με στόχο την κοινωνική αλλαγή, χρησιμοποιώντας τις εξελίξεις στο χώρο των τεχνών, των νέων μέσων και της αισθητικής. Η διεθνής αναγνώριση του έργου της ομάδας, όπως και η δίμηνη έκθεση του ICA με γενικό τίτλο Dissent (Εναντίωση) δείχνει ακριβώς την επανεμφάνιση δυναμικών καλλιτεχνικών παρεμβάσεων στο πεδίο των κοινωνικών αγώνων και την αξία προσπαθειών όπως η Chto Delat?. Ο αμφιλεγόμενος χαρακτήρας του έργου της πρέπει να προσληφθεί, εκτός από παράγωγο των ιδιαίτερων συνθηκών μέσα στις οποίες διαμορφώθηκε, και σαν ερωτηματικό, σαν το άνοιγμα της αντιπαράθεσης στα πλαίσια ανανέωσης των επαναστατικών παραδόσεων στο χώρο της κουλτούρας. Για το λόγο αυτό παραθέτουμε αποσπάσματα από τη διακήρυξη της οργάνωσης, που δημοσιεύτηκε το 2008 με αφορμή τα πεντάχρονα γενέθλιά της.

Διακήρυξη […]
Ο Καπιταλισμός δεν Είναι Καθολικός

Πιστεύουμε ότι το κεφάλαιο δεν είναι καθολικό, ότι η δημοφιλής θέση ότι «δεν υπάρχει τίποτα έξω από το κεφάλαιο» είναι λάθος. Το καθήκον των διανοουμένων και των καλλιτεχνών είναι να εμπλέκονται στο βαθύ και συνεχή ξεμασκάρεμα του μύθου ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές εκτός του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. […] Η ιστορική έλευση αυτής της οικονομικής, πολιτικής, πνευματικής, και δημιουργικής απελευθέρωσης είναι ο κομμουνισμός.

Η Κομμουνιστική Αποδόμηση της Καπιταλιστικής Πραγματικότητας
[…] Δηλώνουμε ότι υπάρχει μόνο μία μορφή γνώσης – γνώσης που κάνει δυνατή την ανακάλυψη ότι ο σκοπός του ανθρώπινου είδους είναι να είναι ελεύθερο. Η κριτική γνώση δεν πρέπει να είναι εμπόρευμα, και η στο μεγαλύτερο βαθμό πλατιά διακίνησή της –διαφωτισμός και εκπαίδευση– είναι ο σκοπός κάθε εργάτη του πνεύματος και των τεχνών. Αυτή τη σύνθεση θεωρίας και πράξης, γνώσης για τον κόσμο και μεταμόρφωσής του, την ονομάζουμε κομμουνιστική αποκωδικοποίηση της καπιταλιστικής πραγματικότητας. […]

Πίστη στις Πνευματικές και Καλλιτεχνικές Πρωτοπορίες του Εικοστού Αιώνα
Αναγνωρίζουμε τη σημαντικότητα της σκέψης των πρωτοποριών του εικοστού αιώνα για τον επαναλογισμό και την ανανέωση της αριστερής φιλοσοφικής και πολιτικής παράδοσης.
Πιστεύουμε ότι για να συντελεστεί αυτό χρειαζόμαστε την πιο ανοιχτή, μη-δογματική προσέγγιση που προϋποθέτει μια κριτική αντιμετώπιση ιδεών, εννοιών, και πρακτικών που έχουν μορφοποιηθεί έξω από το πλαίσιο του δογματικού μαρξισμού. Το καθήκον μας είναι να επανενώσουμε την πολιτική δράση, τη «στρατευμένη» σκέψη, και την καλλιτεχνική καινοτομία. […]

Το Καθήκον της Σύγχρονης Τέχνης
Η σύγχρονη τέχνη που παράγεται σαν εμπορευματική μορφή ή σαν μορφή διασκέδασης δεν είναι τέχνη. […] Η ψευτο-δημιουργικότητα αυτού του συστήματος δεν είναι τίποτα παραπάνω από την εμπορευματοποίηση όχι μόνο των αγαθών της εργασίας τους, αλλά όλων των μορφών της ζωής.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι πραγματική τέχνη είναι η τέχνη που απο-αυτοματικοποιεί τη συνείδηση – πρώτα αυτή του καλλιτέχνη, και μετά αυτή του θεατή. Κι επειδή η τέχνη είναι μία ανοιχτή δράση, ούτε η εξουσία ούτε το κεφάλαιο μπορούν να έχουν μονοπώλιο στην «ιδιοκτησία» της. Μία απάντηση στην αιώνια αντιπαράθεση περί αυτονομίας της τέχνης είναι η δυνατότητα του ότι μπορεί να παραχθεί ανεξάρτητα από θεσμοποιημένα ινστιτούτα τέχνης, είτε κρατικά είτε ιδιωτικά. Στη συγκεκριμένη συγκυρία, η απαραίτητη αυτο-άρνηση της καλλιτεχνικής εξέλιξης συμβαίνει έξω από θεσμοποιημένες πρακτικές. […]

Ποια Είναι η Θέση της Επαναστατικής Τέχνης σε μια Αντιδραστική Περίοδο;
Παρά το ότι κινήματα για την αλλαγή της κοινωνίας είναι πρόσκαιρα απόντα, η θέση της τέχνης παραμένει […] με την πλευρά των καταπιεσμένων. Καθήκον της είναι η ανάπτυξη νέων μορφών για τη συναισθηματική και κριτική κατανόηση του κόσμου από την οπτική της συλλογικής απελευθέρωσης. Η τέχνη υπάρχει όχι για τα μουσεία και τις γκαλερί-ατζέντηδες αλλά για να αναπτύσσει και να αρθρώνει μία νέα μορφή «συναισθήματος της απελευθέρωσης».
Πρέπει να γίνει εργαλείο θέασης και γνώσης του κόσμου στην καθολικότητα των αντιθέσεών του. Γι’ αυτό, χρειάζεται να αναπτύξουμε καθαρά κριτήρια σε σχέση με αποφάσεις όπως σε ποιους χώρους μπορούμε να διεξάγουμε την πάλη μας, ποια προγράμματα πρέπει να μποϋκοτάρονται και να καταγγέλλονται, και με ποιους και υπό ποιες συνθήκες μπορούμε να συνεργαστούμε. […]

 

Σχόλια

Exit mobile version