Η κρίση δεν ξεπερνιέται με «χάιδεμα» των τραπεζών

Από

15 Μαρτίου, 2010

Μόνο η στάση πληρωμών θα φέρει ριζικά μέτρα

Του Σπύρου Μαρκέτου

Η κυβέρνηση, όπως και οι άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ματαιοπονεί προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την κρίση, χωρίς να συγκρουστεί με τις τράπεζες που τη δημιούργησαν. Αμήχανες, ονειρεύονται να ξεκινήσουν ένα νέο κύκλο συσσώρευσης με έξοδα, κυρίως, των εργαζομένων. Είναι αδύνατο!

Ο πρωθυπουργός στηρίζει την προσπάθεια ν’ αποφευχθούν η στάση πληρωμών και η αναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους σε τρεις ελπίδες οι οποίες, όμως, εξαρτώνται από παράγοντες που δεν ελέγχει ο ίδιος: Αφενός από τις λαϊκές αντιδράσεις και, αφετέρου, από την προθυμία των Ευρωπαίων εταίρων να θεσπίσουν μηχανισμούς δανεισμού των υπερχρεωμένων χωρών κι ελέγχου των τραπεζών. Αν διαψευστεί οποιαδήποτε απ’ τις τρεις, χάνονται όλες οι θυσίες.

Αρκεί μια ήττα σε ένα από αυτά τα μέτωπα για να έρθει αναγκαστική στάση πληρωμών. Τόσο απλά. Όσο εντείνονται οι λαϊκές κινητοποιήσεις, τόσο μεγαλώνει η ευρωπαϊκή προθυμία για έλεγχο των τραπεζών και η συντονισμένη βελτίωση των μηχανισμών δανεισμού. Ριζικά μέτρα, όμως, μπορεί να πάρουν μόνο αντιμέτωπες με μια ριζική πρόκληση: Τη στάση πληρωμών μιας από τις πολλές υπερχρεωμένες χώρες.

Οι τρεις αυτές ελπίδες δηλώθηκαν ρητά στην κοινή συνέντευξη Τύπου με την Αγγέλα Μέρκελ. Πρώτα-πρώτα, ζητά ο Γιώργος Παπανδρέου η Ελλάδα «να έχει τη δυνατότητα να δανείζεται με όχι απαγορευτικά υψηλά επιτόκια». Για να πέσουν τα επιτόκια, όμως, απαιτούνται –πέρα από οποιαδήποτε εγχώρια μέτρα– δύο πράγματα: Να αλλάξει η χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική της Ευρώπης και να αντιστραφεί η παγκόσμια τάση χειροτέρευσης των όρων δανεισμού.

Οι κερδοσκόποι συνεχίζουν

Το πρώτο ίσως γίνει στην ανάγκη, αλλά προσώρας σκοντάφτει σε τεράστιες αντιστάσεις. Χαρακτηριστική είναι η αδιαφορία που συναντά η πρόταση του εξίσου υπερχρεωμένου Βέλγου πρωθυπουργού να ιδρυθεί Ευρωπαϊκός Φορέας για το Χρέος. Το δεύτερο ακόμη πιο δύσκολο, καθώς μόνο η Ευρωζώνη χρειάζεται φέτος δάνεια 2,2 τρις ευρώ. Όσο σαδιστικά και αν αυξηθεί η ελληνική «αξιοπιστία», τα επιτόκια θα ανεβαίνουν καθώς θα προχωρά η κρίση και η Ευρώπη θα ζητά ολοένα και πιο μεγάλα ποσά. Ώσπου να σκάσει η φούσκα, δηλαδή. Ακόμη και η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου που σχεδιάζεται, όπως και η βελγική πρόταση, μόνο προσωρινά λύνουν το πρόβλημα. Βουλώνοντας τις τρύπες που έχει το φράγμα στις ευάλωτες χώρες, απλούστατα, αφήνουν τις κερδοσκοπικές πιέσεις να απλωθούν στο σύνολο της Ευρωζώνης. Το αντιλαμβάνεται ο πρωθυπουργός και ζητά, δεύτερον, «καλύτερο συντονισμό και ρυθμιστικό πλαίσιο για να προστατεύσουμε τη νομισματική ένωσή μας από την κερδοσκοπία». Ήδη λήφθηκαν τέτοια μέτρα πανευρωπαϊκά, όπως ο αποκλεισμός των αμερικανικών τραπεζών από τις πρόσφατες εκδόσεις ομολόγων, ενώ συζητείται και η απαγόρευση κάποιων από τα πιο τοξικά παράγωγα. Αλλά η κερδοσκοπία, πρόβλημα πολύ ευρύτερο και διόλου νέο, αναπαράγεται με τις ευλογίες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που ωμά στηρίζουν τις τράπεζες, ώσπου να κινητοποιηθούν μαχητικά οι εργαζόμενοι.

Έρχονται νέα μέτρα

Ακριβώς επειδή δεν ελέγχει τους παραπάνω παράγοντες η κυβερνητική πολιτική θα αποτύχει, με αποτέλεσμα νέα και ακόμη χειρότερα μέτρα. Στο μεταξύ, θα έχει ρίξει σε ύφεση την οικονομία και θα έχει διαλύσει τον παραγωγικό ιστό, την κοινωνική συνοχή και τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας. Όλα αυτά, για να αναβληθεί λίγο το αναπόφευκτο σκάσιμο της χρηματοπιστωτικής φούσκας.

Η κυβέρνηση μπορούσε και όφειλε να βάλει σε πρώτη μοίρα τις ανάγκες της παραγωγής, όχι των τραπεζιτών. Ίσως επιδιώκοντας πρώτα συντονισμό με τις υπόλοιπες χώρες του νότου, όπως πρότεινε ο Γιάννης Δραγασάκης. Αλλά και ακόμη πιο απλά, κηρύσσοντας άμεσα στάση πληρωμών. Όχι των μισθών και των συντάξεων, όπως κινδυνολογεί η ίδια για να τρομοκρατήσει, αλλά του ενός δις που δίνει κάθε βδομάδα στους πιστωτές και κάθε βδομάδα το ξαναδανείζεται με τοκογλυφικούς όρους. Όσο δεν επικυρώνεται με νέες εκλογές ή δημοψήφισμα, η επιλογή αυτή δεν έχει δημοκρατική νομιμοποίηση. Η μαζική μας κινητοποίηση μπορεί να αντιστρέψει αυτή την πορεία και να σταματήσει την τοκογλυφία των τραπεζών. Είτε άμεσα, παγώνοντας το δημόσιο χρέος, είτε έμμεσα, επιβάλλοντας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να χαλιναγωγηθούν, ώσπου να σπάσει η φούσκα που έφτιαξε η υπερχρέωση οικονομιών, πολύ μεγαλύτερων από τη δική μας.

* Ο Σπύρος Μαρκέτος είναι επίκουρος καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

Σχόλια