Ένα μνημείο στο φως

Να αποκατασταθεί ο υστεροαρχαϊκός Ναός της Πλ. Αντιγονιδών. Του Γρηγόρη Νικολαϊδη

Ο υστεροαρχαϊκός Ναός της Θεσσαλονίκης, που βρίσκεται στην Πλατεία Αντιγονιδών, ήταν γνωστός από διάσπαρτα στην πόλη ιωνικά αρχιτεκτονικά μέλη, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονταν από την εκσκαφή θεμελίων, το 1936, για την ανέγερση διώροφης οικοδομής σε οικόπεδο στη διασταύρωση των οδών Κρυστάλλη και Διοικητηρίου.
Ναός 6ου π.Χ. αιώνα μεταφερμένος και ανασυνθεμένος στο χώρο των ιερών της Θεσσαλονίκης τα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια. Πιθανότατα μεταφέρθηκε από την αρχαία Αίνεια (Μηχανιώνα), όπου υπήρχε το αρχαϊκό ιερό της Αφροδίτης. Το 2000, μετά την κατεδάφιση της διώροφης οικοδομής, ήρθε στο φως το ανατολικό μέρος της κρηπίδας του ναού, αγάλματα των ρωμαϊκών χρόνων και πλήθος θραυσμάτων αρχιτεκτονικών μελών, τα οποία φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης μαζί με τα άλλα ευρήματα της εκσκαφής του 1936 και κρίνονται από ειδικούς ως ιδιαίτερα αξιόλογα από αρχαιολογική, ιστορική και καλλιτεχνική πλευρά.
Την ίδια χρονιά το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) σε συνεδρίασή του, με αριθμ. 50/20-12-2000, γνωμοδότησε προς το υπουργείο Πολιτισμού την απαλλοτρίωση του οικοπέδου με σκοπό την ανάδειξη του μνημείου, παρά την αντίθετη πρόταση της ΙΣΤ΄ Εφορείας ΕΠΚΑ, η οποία προτείνει με το υπ’ αριθμ. 10629/5-10-2000 έγγραφό της, την ανέγερση οικοδομής, με διατήρηση των αρχαιοτήτων στο υπόγειό της.
Το 2003 το ΚΑΣ, με την υπ’ αριθμ. 40/2-9-2003 συνεδρία του, αναθεωρεί τη θέση του και προτείνει τη διατήρηση των ευρημάτων στο υπόγειο της υπό ανέγερση οικοδομής μετά από αίτημα των ιδιοκτητών. Δημοσιεύεται και σε ΦΕΚ, η υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ16/48650/3417/17-10-2003 Υυπουργική Απόφαση με την οποία εγκρίνεται η ανέγερση της οικοδομής με την προϋπόθεση έγκρισης της νέας αρχιτεκτονικής μελέτης από το ΚΑΣ.
Το 2007 με αίτηση των ιδιοκτητών για επανεξέταση της παραπάνω Υπουργικής Απόφασης, υποβάλλεται νέα αρχιτεκτονική μελέτη. Η ΙΣΤ΄ Εφορεία ΕΠΚΑ με τα υπ’ αριθμ. 1435/ 1-2-2007 & 4026/ 15-3-2007, διατυπώνει και πάλι θετική γνώμη για τη νέα αυτή αρχιτεκτονική μελέτη. Το ΚΑΣ γνωμοδοτεί και πάλι υπέρ τη απαλλοτρίωσης ή απευθείας αγοράς του οικοπέδου, χωρίς όμως να εκδοθεί υπουργική απόφαση. Η ΙΣΤ΄ Εφορεία ΕΠΚΑ συμμορφούμενη με την τελευταία γνωμοδότηση του ΚΑΣ ενέταξε το έργο της ανάδειξης του χώρου στις προτάσεις της για το Επιχειρησιακό Σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2007-2013 (ΕΣΠΑ), χωρίς όμως να γνωρίζουμε τίποτα άλλο γι’ αυτό το θέμα έως σήμερα.
Μετά από ένσταση των ιδιοκτητών του οικοπέδου, η οποία επρόκειτο να συζητηθεί σε συνεδρίαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων του υπουργείου Πολιτισμού τον Απρίλιο του 2009, το σωματείο Φίλοι του πράσινου Θεσσαλονίκης, μαζί με την επιτροπή κατοίκων της Πλατείας Αντιγονιδών, πραγματοποίησε μεγάλη συγκέντρωση των κατοίκων της περιοχής και φορέων της πόλης στις 28/4/2009, με στόχο την απαλλοτρίωση του οικοπέδου και την ανάδειξη του μνημείου.  Το 2010 η Διεύθυνση Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, με το υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ16/33773/1206/12-4-2010 έγγραφό της, προς το Τμήμα Απαλλοτριώσεων, της Διεύθυνσης Απαλλοτριώσεων και Ακίνητης Περιουσίας, επισημαίνει την ανάγκη ολοκλήρωσης των διαδικασιών απαλλοτρίωσης του συγκριμένου ακινήτου, επί των οδών Καραολή-Δημητρίου 32 και Αντιγονιδών 38.
Στη συνέχεια και εφόσον καθυστερούσε οποιαδήποτε ενέργεια απαλλοτρίωσης του οικοπέδου τέθηκε από το σωματείο το θέμα εγκατάστασης περίφραξης του οικοπέδου αφενός για λόγους αισθητικής, αφετέρου δε για την αποτροπή ατυχημάτων από την πρόχειρη (με λαμαρίνες) και κατεστραμμένη περίφραξη.

Μια πόλη ζητά την αποκατάσταση του μνημείου
Την άνοιξη του 2012 μία ομάδα εθελοντών με παρότρυνση του σωματείου, καθάρισε το οικόπεδο κατά τρόπο υποδειγματικό, αποκαλύπτοντας το μνημείο που έως τότε αποτελούσε μία εστία ρύπανσης της περιοχής.
Στις 18/9/2012 επιχειρήθηκε αιφνιδιαστικά η κατάχωση του Ναού, χωρίς προηγηθείσα απόφαση του ΚΑΣ για μια τόσο σοβαρή επέμβαση στο χώρο του μνημείου. Η άμεση κινητοποίηση των κατοίκων και η συμπαράσταση πολιτών και φορέων της πόλης, απέτρεψε τελικά την κατάχωση έως σήμερα.
Το σωματείο ενήργησε άμεσα κατά της κατάχωσης με την παρουσία του στο χώρο, με συναντήσεις με τις αρμόδιες και τοπικές Αρχές (υπουργό Μακεδονίας-Θράκης, Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης κλπ ) και με επικοινωνία με το αρμόδιο υπουργείο με αποστολή επιστολών. Από τότε έως σήμερα ο χώρος περιφρουρείται από κατοίκους και εθελοντές με εναλλασσόμενες βάρδιες. Έχουν συγκεντρωθεί χιλιάδες υπογραφές και υπάρχει εντεινόμενο ενδιαφέρον στο διαδίκτυο. Επίκειται συζήτηση του θέματος στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης τη μεθεπόμενη Δευτέρα. Το σωματείο ζήτησε διά της νομικής οδού να παρουσιαστεί η άδεια για την κατάχωση των μνημείων, κάτι που δεν έχει συμβεί παρά της παρέλευσης της 10ημέρου προθεσμίας.
Όσον αφορά την προστασία των όμορων οικοδομών με την κατάχωση δεν θεωρείται από τους ειδικούς επαρκές μέτρο από στατικής πλευράς. Δυστυχώς το 2012 έχουμε επανάληψη της ίδιας τακτικής που κρατάει δεκαετίες τώρα στην περιοχή των ιερών της Θεσσαλονίκης με το συστηματικό θάψιμο των ναών και των αρχαίων ευρημάτων για την ανέγερση οικοδομών με αμφισβητούμενη «προστασία» των ευρημάτων στα υπόγειά τους. Όλη η πόλη, με τη συμπαράστασή της, δηλώνει ότι ήρθε η ώρα να αλλάξουμε σελίδα.

* Ο Γρηγόρης Νικολαΐδης, είναι πρόεδρος του σωματείου
«Φίλοι του πράσινου Θεσσαλονίκης»

 

Σχόλια

Exit mobile version